Encyklopedia Głuchych – Otwórz drzwi

0-9

Akademia Młodych Głuchych (FAMG): jest to fundacja, która działa na rzecz wszechstronnego rozwoju dzieci, młodzieży, dorosłych głuchych i słabosłyszących.
Poprzez działania fundacji chcemy wzmacniać pozycję społeczną młodych Głuchych w naszym kraju, wpływać na polepszenie warunków ich życia i zwiększać perspektywy rozwoju.

źródło:
https://www.facebook.com/fundacjaakademiamlodychgluchych/

audyzm: dyskryminacja głuchych i słabosłyszących przez słyszących

źródło:
https://rownosc.info/dictionary/audyzm/
http://nowewyrazy.uw.edu.pl/haslo/audyzm.html
https://www.britannica.com/topic/audism

Bell Aleksander: szkocki naukowiec, z zawodu logopeda i nauczyciel muzyki, wynalazca telefonu i kilkudziesięciu innych wynalazków telekomunikacyjnych. W środowisku głuchych jest postrzegany negatywnie ze względu na to, że był gorącym orędownikiem oralizmu w USA oraz eugenistą mającym na celu zapobiec stworzeniu rasy głuchych.

źródło:
https://www.startasl.com/alexander-graham-bell/

CODA: (ang. Children/Child of Deaf Adults), inaczej słyszące dzieci głuchych rodziców

źródło:
http://www.codapolska.org

Chaplin Charlie: brytyjski aktor i reżyser okresu kina niemego, później także filmów udźwiękowionych; producent, scenarzysta i kompozytor muzyki filmowej.

informacja o imiennym znaku migowym:
http://michallach.pl/charlie-chaplin/

DODA: (ang. Deaf of Deaf Adults), inaczej głuchy głuchych rodziców. Są to Głusi, których rodzice są g/Głusi lub którzy mają przynajmniej jednego g/Głuchego rodzica.

źródło:
https://www.instagram.com/deaf_of_deaf_adults/

Deaf Gain: integralna rola w kształtowaniu własnej tożsamości i postrzeganiu siebie/nas przez innych.

Idea środowiska Głuchych, którzy skłaniają się ku określeniu poczucia, że coś zyskali na swojej głuchocie i kontaktom z językiem migowym. Jest sposobem na przeciwstawienie się mentalnego myślenia na temat „utraty słuchu”.

źródło:
opracowanie własne

Deaf Respect: fundacja zajmująca się tworzenie dostępności dla społeczności Głuchych. Rozumiemy punkt widzenia Głuchych i wprowadzamy go do działań i komunikacji firm. Dzięki temu powstaje nowa pozytywna wartość dla obu stron:
* Głusi mają lepszy dostęp do życia społecznego i zawodowego
* Firmy podnoszą świadomość swoich pracowników i klientów na temat mniejszości Głuchych. Dzięki temu są zapamiętane jako marki, które dbają o dobre doświadczenia każdej osoby

źródło:
http://www.deafrespect.com

Deaf Time: to zjawisko kulturowe środowiska Głuchych w odniesieniu do wykorzystania czasu. Przykładem normy kulturowej jest: dłuższe pożegnanie, wcześne przybycie na wydarzenia związane z kulturą Głuchych, czas spędzony na interakcji pomiędzy użytkownikami języka migowego, gdzie ma poczucie wyjątkowo szybko upływający czas w trakcie rozmowy.

źródło:
opracowanie własne

Deaflympics: igrzyska olimpijskie dla głuchych, rozgrywane co 4 lata zawody sportowe

Pierwsze w historii letnie Igrzyska Głuchych odbyły się w Paryżu w 1924 roku. Wzięło w nich udział 148 niesłyszących sportowców z 9 państw (w tym również z Polski).

źródło:
https://www.deaflympics.com/

Desloges Pierre: prawdopodobnie pierwszy głuchy autor książki „Observations d’un sourd et muèt, sur un cours elémentaire d’education des sourds et muèts„.

Książka została opublikowana w 1779 roku, gdzie opisał opowiadając się za używaniem języka migowego w edukacji głuchych we Francji.

źródło:
www.heartdeaf.com/deslogespierre

de L’Epee Charles Michel: pionier edukacji głuchych, twórca pierwszej publicznej szkoły dla głuchych w Paryżu. Zwolennik nauczania głuchych za pomocą metody migowej.

źródło:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Charles-Michel_de_L’Épée

deafizm: dyskryminacja słyszących przez głuchych i słabosłyszących

defizm: dyskryminacja głuchych przez głuchych

EduPJM: firma oferująca szkolenia/kursy z języka migowego dla pracowników firm prywatnych, administracji publicznej, nauczycieli, studentów, uczniów szkół ogólnodostępnych i integracyjnych, oraz wszystkich osób zainteresowanych nauką żywego języka, jakim jest Polski Język Migowy (PJM), będący naturalnym językiem osób Głuchych.

źródło:
http://edupjm.pl

Europejska Sieć Nauczycieli Języka Migowego (ENSLT): organizacja pozarządowa reprezentującą nauczycieli języka migowego. Jego głównym celem jest promowanie nauczania języka migowego w skali europejskiej oraz utrzymanie wysokich standardów nauczania i etyki w zakresie nauczania, uczenia się i oceny.

źródło:
https://www.enslt.eu/

Europejska Unia Głuchych (EUD): jest organizacją pozarządową, która składa się z krajowych stowarzyszeń działajacych na rzecz środowiska głuchych i reprezentuje interesy głuchych i broni ich praw do porozumiewania się językiem migowym na poziomie europejskim.

źródło:
https://www.eud.eu

Europejskie Forum Tłumaczy Języka Migowego (efsli): organizacja składająca się z krajowych i regionalnych stowarzyszeń tłumaczy języka migowego oraz indywidualnych członków tłumaczy języka migowego.

efsli powstało między innymi po to, aby wspierać rozwój profesji tłumacza języka migowego, reprezentować interesy i dbać o wizerunek tłumaczy jako profesjonalistów, inicjować przedsięwzięcia naukowe związane z tłumaczeniem języka migowego

źródło:
http://efsli.org

Falkowski Jakub: ksiądz, pijar, filantrop, założyciel i pierwszy rektor Instytutu Głuchoniemych, która istnieje nieprzerwanie do dziś w Warszawie przy placu Trzech Krzyży. Przez prawie całe życie mocno związany z nauczaniem dla środowiska głuchych.

źródło:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Jakub_Falkowski
http://www.surdushistory.org.pl/falkowski-jakub/

informacja o imiennym znaku migowym:
http://michallach.pl/jakub-falkowski/

Fundacja Kultura bez Barier: prowadzi działalność naukowa, oświatowa i kulturalna w zakresie udostępniania wydarzeń kulturalnych osobom wykluczonym społecznie, głównie osobom z niepełnosprawnością, tworzenia warunków umożliwiających osobom z różnymi niepełnosprawnościami swobodny, kompetentny i satysfakcjonujący odbiór kultury, inicjowania przedsięwzięć mających uczynić z kultury płaszczyznę spotkania światów osób z niepełnosprawnością i pełnosprawnych, płaszczyznę dialogu i wspólnego przełamywania barier.

źródło:
http://kulturabezbarier.org

family dog (rodzinny pies): podczas sytuacji rodzinnych głuchy/głucha (jako jedyna osoba w rodzinie), która nie rozumie języka mówionego lub ma trudności ze zrozumieniem – jest wtedy biernym towarzyszem spotkania niczym rodzinny pies.

Grupa Artystów Głuchych (GAG): nieformalna grupa artystyczna skupiającą ok. 20 pasjonatów sztuki – artystów głuchych, słabosłyszących, których łączy wspólna pasja i życie w środowisku głuchych. Łączy nas miłość do sztuki, podobne myślenie artystyczne i chęć wzajemnej współpracy, realizowania wspólnej pasji, jaką jest sztuka, rozumiana jako poszukiwanie własnego konsekwentnego języka sztuki.

źródło:
http://www.gag.art.pl

Głuchy (przez duże „G”): przedstawiciel identyfikujący się się społecznością, gdzie występuje wspólna tożsamość kulturowa i społeczna, historia i język. Głuchy przez duże „G” nie postrzega siebie jako niepełnosprawnego, którego trzeba „wyleczyć” z głuchoty.

Pozycja danej osoby w kulturze nie zależy od stopnia ubytku słuchu, ale od jej stosunku do elementów Kultury Głuchych, zaangażowania w lokalną społeczność Głuchych, opanowania języka migowego, akceptacji siebie nawzajem, oraz dzielenia podobnych sytuacji życiowych przez członków środowiska Głuchych. Głuchy (przez duże „G” jest nierozerwalnie związany z językiem migowym, który scala społeczność. Język migowy jest nie tylko podstawowym narzędziem komunikacji, ale bardzo istotnym wyznacznikiem tożsamości.

źródło:
opracowanie własne

Głusi mają głos: nazwa cyklicznej konferencji naukowej organizowane przez środowisko głuchych. Podczas wydarzeń poruszane są tematy dotyczące między innymi społecznego aspektu głuchoty, problemów dotykających głuchych, ich kultury, historii oraz polskiego języka migowego.

Hasła cyklicznej konferencji:
I – „Przebudzenie” (8-9.03.2008)
II – „Kim jesteśmy? Skąd przychodzimy? Dokąd idziemy?” (29-30.08.2009)
III – „Ja – my – oni. Jak poczuć siłę we wspólnym działaniu?” (27-28.08.2011)
IV – „Inicjatywa, + przedsiębiorczość + samoorganizacja= SUKCES” (27.09.2014)
V – „Od korzeni do pędów” (3-4.09.2016)

głuchy (przez małe „g”): odnosi się do osoby, która charakteryzuje się brakiem słuchu, utratą zmysłu jako stan patologiczny, który powinien być wykryty, wyleczony oraz zrehabilitowany wszystkim dostępnym środkami.

źródło:
opracowanie własne

Heinicke Samuel: niemiecki pedagog, pionier nauczania głuchych metodą oralną, której zalet bronił w długiej polemice z księdzem Ch.M. de l’Epée, twórcą i propagatorem metody migowej.

źródło:
https://www.verywellhealth.com/samuel-heinicke-oral-education-1046549
https://www.britannica.com/biography/Samuel-Heinicke

Instytut Głuchoniemych w Warszawie: najstarsza i istniejąca placówka szkolno-wychowawcza dla dzieci i młodzieży głuchych i niedosłyszących. Instytut został założony 23 października 1817 roku przez ks. Jakuba Falkowskiego. Walnie przyczyniła się do powstania i rozwoju polskiego języka migowego i edukacji osób głuchych.

źródło:
http://instytut-gluchoniemych.waw.pl
https://bit.ly/3clq2qT

Instytut Historii Głuchych „Surdut Historicus”: fundacja założona w 20212, ma na celu służyć podtrzymywaniu wśród Głuchych świadomości oraz dziedzictwa kulturowego i historycznego poprzez przypomnienie zasług działaczy i zwykłych ludzi z kręgu Głuchych w życiu społecznym.

źródło:
http://www.surdushistory.org.pl

KODA: niepełnoletnie dzieci/dziecko głuchych rodziców

artykuły:
https://bit.ly/2X0VmXM

Keller Helena: amerykańska głuchoniewidoma pisarka, pedagog i działaczka społeczna.

źródło:
https://helenkellerfoundation.org/helen-keller/

Międzynarodowy Komitet Sportu Głuchych (ICSD): międzynarodowa organizacja odpowiedzialna za wydarzenia sportowe dla głuchych

Założony w 1924 roku i znany jako CISS (Comité International des Sports des Sourds).

źródło:
https://www.deaflympics.com/icsd

oralizm: inaczej metoda ustna stosowana w nauczaniu mowy głuchych preferująca porozumiewanie się ustne bez pomocy systemu języka migowego

Pluton Głuchoniemych: pododdział Armii Krajowej wchodzący w skład 4. kompanii Zgrupowania „Siekiera”. W Instytucie Głuchoniemych i Ociemniałych podziemną grupę zorganizował nauczyciel WF-u Wiesław Jabłoński „Łuszczyc” już w 1941. Grupa, należąca do Związku Walki Zbrojnej, a później Armii Krajowej, weszła w skład 4. kompanii „Zygmunta” (podporucznika Zygmunta Sapuły), V Zgrupowania „Siekiera” (porucznika Romana Rożałowskiego) i liczyła około 20 osób. Przewozili prasę konspiracyjną, mieli legitymacje i opaski z napisem „Taubstumm” (głuchoniemy). Chroniło to ich przed inwigilacją Niemców.

źródło:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Pluton_Głuchoniemych

artykuły:
* https://bit.ly/2Y6dCQ1
** http://pzg.warszawa.pl/historia/pluton-gluchoniemych-zolnierzy-ak/
*** https://www.1944.pl/archiwum-historii-mowionej/edward-gora,1104.html

Polski Związek Głuchych: największa w Polsce organizacja zrzeszająca osoby niesłyszące, słabosłyszące oraz głuche. Działalność Związku obejmuje edukację, rehabilitację, oferowanie usług prawnych i reprezentowanie społeczności głuchych, niedosłyszących oraz osób z wadami mowy wobec władz oraz innych instytucji i organizacji.

źródło:
https://www.pzg.org.pl

Polski Związek Sportu Niesłyszących: polski związek sportowy, zrzeszającym kluby sportowe, związki sportowe oraz inne osoby prawne, których statut, umowa albo akt założycielski przewiduje prowadzenie działalności w sporcie osób niesłyszących. Związek organizuje działalność sportu osób niesłyszących w następujących dyscyplinach sportu: lekkoatletyka, koszykówka, piłka siatkowa, pływanie, piłka nożna, tenis, judo, zapasy, bowling, badminton, kolarstwo, karate, taekwondo, szachy, żeglarstwo, narciarstwo, snowboard.

źródło:
http://www.pzsn.pl

Ponce de León Pedro: benedyktyński mnich z Hiszpanii, uznawany za pierwszego nauczyciela głuchych.

Ponce de Leon Pedro prawdopodobnie opracował ręczny alfabet, który pozwoliłby uczniowi opanować przeliterować (litera po literze) dowolne słowo. Alfabet ten opierał się w całości lub w części na prostych gestach rąk mnichów żyjących w ciszy.

źródło:
http://dbe.rah.es/biografias/9952/pedro-ponce-de-leon
https://www.startasl.com/pedro-ponce-de-leon/
https://www.ecured.cu/Pedro_Ponce_de_León

Pracownia Lingwistyki Migowej: jednostka badawcza wyodrębniona w strukturze organizacyjnej Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Celem Pracowni jest stworzenie kompleksowego opisu gramatycznego polskiego języka migowego (PJM), a także prowadzenie badań nad komunikacją wizualno-przestrzenną z perspektywy językoznawstwa ogólnego i porównawczego.

źródło:
http://www.plm.uw.edu.pl/pl

Prek Franciszek Xawery: akwarelista, pamiętnikarz, podróżnik. Udokumentował swoje zapisy na temat życia arystokracji, ziemiaństwa oraz ze swoich wojaży.

Jego częste podróże i wycieczki, a szczególnie bogaty materiał krajoznawczy pozostawiony w opisach tych podróży i wycieczek stawiają Franciszka Ksawerego Preka w rzędzie prekursorów turystyki i krajoznawstwa w Polsce w ogóle, a prekursorów turystyki i krajoznawstwa ludzi głuchych w szczególności.

źródło:
https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/franciszek-ksawery-prek
https://bit.ly/3dgl0g4
https://youtu.be/dUuH95CyVRw

Pęczarski Filip: polski malarz, malował przede wszystkim obrazy religijne i portrety, a sławę przyniosły mu obrazy rodzajowo-obyczajowe, często o satyrycznym wydźwięku, formalnie nawiązujące do malarstwa holenderskiego. Dzieła Pęczarskiego charakteryzowała typowa dla środowiska głuchych żywa gestykulacja i wyrazista mimika.

źródło:
https://www.biogramy.pl/a/biografia/feliks-peczarski
https://desa.pl/pl/katalog-eseje/feliks-peczarski/
https://youtu.be/QoLv-Kml9Cs

paternalizm: kontrolowanie, ochranianie i kierowanie niektórych jednostek lub grup społecznych, niewystarczająco kompetentnych do kierowania własnym postępowaniem, przez inne jednostki lub grupy. Przejawem paternalizmu wobec środowiska G/głuchych jest postawa wyrażająca się w ciągłym zastępowaniu ich we wszystkim, co robią. Fakt ten łączy się z tym, że niektórzy słyszący często uważają G/głuchych za osoby niepełnosprawne, nie będące w stanie samodzielnie funkcjonować w społeczeństwie.

źródło:
https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/paternalizm;4009464.html

Redmond Granville: amerykański malarz krajobrazu, propagator tonalizmu i impresjonizmu kalifornijskiego

informacja o imiennym znaku migowym:
http://michallach.pl/granville-redmond/

SODA: (ang. Sibling of Deaf Adult) inaczej rodzeństwo głuchych dorosłych.

To jest każda osoba, która ma głuche rodzeństwo. Skrót ma oznaczenie „dorosły”, ale jest używany dla dzieci i dorosłych. Ci ludzie mogą mieć różne doświadczenia.

źródło:
własne opracowanie

Sign Writting: graficzny alfabet, wykorzystujący symbole wizualne do przedstawiania kształtów dłoni, ruchów i wyrazu twarzy w języku migowym

źródło:
https://www.signwriting.org/

Stowarzyszenie Tłumaczy Polskiego Języka Migowego (STPJM): organizacja zrzeszająca tłumaczy polskiego języka migowego. Do tejże grupy należą tłumacze słyszący, CODA oraz Głusi; tłumacze doświadczeni jak również początkujący w dziedzinie tłumaczenia; tłumacze wykonujący tłumaczenia specjalistyczne oraz o tematyce ogólnej

STPJM istnieje po to, by wspierać jednych i drugich w rozwijaniu wzajemnych relacji opartych na zasadach etycznych, jakości i profesjonaliźmie, by dbać o dobre imię tłumaczy i satysfakcję ich klientów.

źródło:
www.stpjm.org.pl

artykuły:
http://michallach.pl/stowarzyszenie-tlumaczy-polskiego-jezyka-migowego/

surdopedagogika: zajmuje się nauczaniem i wychowaniem osób głuchych i niedosłyszących, a także ich rodzinami i otoczeniem. Ponadto obejmuje też profilaktykę, diagnostykę i poradnictwo osobom z grupy ryzyka.

źródło:
https://bit.ly/34AIZ6j

Światowa Federacja Głuchych (WFD): międzynarodowa organizacja afiliowana przy ONZ, skupiająca narodowe związki głuchych z różnych krajów. Co 4 lata organizacja organizuje międzynarodowe kongresy w celu prezentacji dorobku naukowego i wymiany doświadczeń. WFD prowadzi także działalność inicjującą rozmaite formy pomocy w krajach rozwijających się i publikuje wydawnictwa z zakresu problematyki środowiska głuchych

źródło:
https://wfdeaf.org/

Światowe Stowarzyszenie Tłumaczy Języka Migowego (WASLI): organizacja skupiająca w sobie organizacje tłumaczy języka migowego z całęgo świata.

WASLI ma na celu między innymi zachęcanie tworzenia krajowych stowarzyszeń tłumaczy języka migowego w krajach, w których ich nie ma.

źródło:
https://wasli.org/

Taylor Paul: amerykański inżynier, pionier w dziedzinie rozwoju urządzeń telekomunikacyjnych dla głuchych (znanych jako TTY, terminal dalekopisowy, teletekst).

źródło:
https://en.wikipedia.org/wiki/Paul_Taylor_(engineer)
https://en.wikipedia.org/wiki/Telecommunications_device_for_the_deaf